Glavni odbor Sindikata srpske policije doneo je odluku da Sindikat, po hitnom postupku, uputi inicijativu Ustavnom sudu Republike Srbije za utvrđivanje nezakonitosti Uredbe o  uslovima za ostvarivanje prava na posebnu penziju zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova na teritoriji AP Kosovo i Metohija („Sl. glasnik RS“, br. 115/2013 od 26. decembra 2013. godine).

USTAVNOM SUDU REPUBLIKE SRBIJE

Vlada Republike Srbije donela je Uredbu o uslovima za ostvarivanje prava na posebnu penziju zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova na teritoriji AP Kosovo i Metohija, koja je objavljena u Sl. glasniku RS broj 115/2013 od 26.12.2013. godine.

Navedenom Uredbom uređuju se uslovi za ostvarivanje prava na posebnu penziju i prava na zdravstveno osiguranje zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova čije je mesto rada na teritoriji AP Kosovo i Metohija, a kojima usled organizacionih promena prestane radni odnos 31. decembra 2013. godine i koji nastave da žive na teritoriji AP Kosovo i Metohija.

► Članom 2. Uredbe propisano je:

’’Zaposleni u Ministarstvu unutrašnjih poslova čije je mesto rada na teritoriji AP Kosovo i Metohija, a kome usled organizacionih promena prestane radni odnos u tom ministarstvu 31. decembra 2013. godine može ostvariti pravo na posebnu penziju (u daljem tekstu: penzija).

Spisak zaposlenih koji sadrži podatke neophodne za utvrđivanje prava iz stava 1. ovog člana, Ministarstvo unutrašnjih poslova dostavlja Republičkom fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje.’’

► Članom 3. Uredbe propisano je:

’’Penzija se utvrđuje u iznosu od 60% prosečne mesečne plate koju je zaposleni u Ministarstvu unutrašnjih poslova iz člana 2. ove uredbe ostvario u 2013. godini.
Zaposlenom iz stava 1. ovog člana koji je navršio preko 20 godina efektivnog staža osiguranja u Ministarstvu unutrašnjih poslova, iznos penzije iz stava 1. ovog člana uvećava se za 2% za svaku navršenu godinu efektivnog staža osiguranja.’’

► Članom 7. Uredbe propisano je:

’’Korisniku iz člana 2. ove uredbe, pravo na penziju prestaje u slučaju:

• da prestane da živi na teritoriji AP Kosovo i Metohija, odnosno ako prijavi prebivalište izvan teritorije AP Kosovo i Metohija;
• da stekne svojstvo osiguranika u skladu sa propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju u Republici Srbiji van teritorije AP Kosovo i Metohija;
• da ostvari pravo na starosnu, invalidsku ili porodičnu penziju u skladu sa propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju;
• smrti.

Ispunjenost uslova iz stava 1. ovog člana proverava Ministarstvo unutrašnjih poslova, odnosno Republički fond za penzijsko i invalidsko osiguranje, u skladu sa svojim nadležnostima.’’
Donošenjem navedene Uredbe Vlada je prekoračila granice svojih ustavnih nadležnosti, koje su decidirano propisane odredbom člana 123. Ustava Republike Srbije – budući da je tim svojim opštim aktom uredila određene odnose koji spadaju u isključivu zakonodavnu regulativu.

Odredbe članova 2., 3. i 7. predmetne Uredbe nisu u saglasnosti sa odredbama Zakona o policiji, Zakona o državnim službenicima i Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju.

Konkretno:

1. Organizacione promene u MUP – koje se navode kao razlog prestanka radnog odnosa, a vezuju se za zaposlene u MUP čije je mesto rada na teritoriji AP Kosovo i Metohija, su nekakva para pravna kategorija koja nije propisana kao osnov za prestanak radnog odnosa ni Zakonom o državnim službenicima, ni Zakonom o policiji.

Naime, slučajevi prestanka radnog odnosa državnih službenika propisani su članovima 126. do 131. Zakona o državnim službenicima.

Posebni slučajevi prestanka radnog odnosa policijskih službenika propisani su odredbom člana 167. Zakona o policiji.

Ni u jednoj od ovih odredbi Zakona o državnim službenicima, odnosno u odredbi člana 167. Zakona o policiji, kao osnov prestanka radnog odnosa nisu predviđene organizacione promene u MUP, a posebno takav osnov prestanka radog odnosa nije predviđen za pojedine kategorije zaposlenih prema mestu njihovog rada – da  bi sa pozivom na to zaposleni u MUP čije je mesto rada na teritoriji AP Kosovo i Metohija mogli Uredbom, kao podzakonskim aktom, biti izdvojeni u posebnu kategoriju zaposlenih kojima radni odnos može prestati zbog organizacionih promena u MUP.

2. Ovaj osnov prestanka radnog odnosa ne može da se podvede ni pod odredbe Zakona o državnim službenicima koje uređuju prava državnih službenika pri promeni uređenja državnih organa, jer je u suprotnosti sa članovima 133., 134., 138. i 139. Zakona o državim službenicima.

Konkretno, postupak i prava državnih službenika u slučaju nastupanja promene uređenja državnog organa (pored ostalog i zbog organizacionih promena koje uslovljavaju da neka radna mesta budu ukinuta ili broj državnih službenika smanjen), precizno su uređeni citiranim članovima Zakona o državnim službenicima – u tom smislu da prekobrojni državni službenici:

najpre moraju biti premešteni na druga odgovarajuća radna mesta,
ako takvih radnih mesta nema – uz datu saglasnost se premeštaju na niže radno mesto koje odgovara njegovoj stručnoj spremi,
a ako ni takvo radno mesto ne postoji  – postaju neraspoređeni.

O utvrđivanju statusa da su  državni službenici postali neraspoređeni nadležni organ je dužan da donese rešenje, protiv koga se može uložiti žalba, shodno članu 16. Zakona o državnim službenicima.

Konačno rešenje kojim se utvrđuje da je državni službenik iz organa državne službe postao neraspoređen dostavlja se Službi za upravljanje kadrovima, koja je dužna da te podatke o neraspoređenim službenicima uključi u evidenciju internog tržišta rada i da ispituje mogućnost njihovog premeštaja.

Za vreme trajanja statusa neraspoređenosti državni službenik ima pravo na naknadu plate prema zakonu kojim se uređuju plate u državnim organima (član 138. stav 1. Zakona o državnim službenicima i član 34. Zakona o platama državnih službenika i nameštenika).

Neraspoređenom državnom službeniku prestaje radni odnos ako u roku od dva meseca od kad je postao neraspoređen, ne bude premešten na drugo radno mesto (član 131. stav 1. tačka 3) Zakona, odnosno u drugi državni organ (član 138. stav 3. Zakona).

Više je nego očigledno da član 2. osporene Uredbe nije u saglasnosti sa citiranim članovima Zakona o državnim službenicima, na koji zaključak najbolje upućuje činjenica da je Uredba objavljena 26.12.2013. godine, a ona decidirano tretira 31.12.2013. godine kao datum prestanka radnog odnosa zaposlenim u MUP čije je mesto rada na teritoriji AP Kosovo i Metohija – što samo po sebi potvrđuje stav da u tom periodu od 5 dana nije bilo moguće sprovesti zakonom propisanu proceduru i ovoj kategoriji lica omogućiti da ostvare svoja prava kao prekobrojni državni službenici koji su zbog organizacionih promena u MUP ostali neraspoređeni.

3. Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju decidirano propisuje:
da se ’’prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja stiču se, ostvaruju i koriste pod uslovima i na način utvrđen ovim zakonom’’ – član 5. stav 2.
da ’’pojedine kategorije osiguranika mogu izuzetno, u slučajevima i na način utvrđen ovim zakonom, sticati i ostvarivati pravo na penziju pod posebnim uslovima’’ – član 7. stav 1.

Da se ’’kategorije osiguranika, bliži kriterijumi za ostvarivanje prava u smislu stava 1. ovog člana, kao i način finansiranja tih prava uređuju se ovim zakonom’’ – član 7. stav 2.

Da u kategoriju osiguranika koji pod posebnim uslovima mogu ostvariti pravo na penziju spadaju: ’’ policijski službenici – uniformisana ovlašćena službena lica i policijski službenici koji rade na posebno složenim, specifičnim, odnosno operativnim poslovima’’ – član 42. tačka 1. i ’’ostali policijski službenici koji rade na radnim mestima, odnosno poslovima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem’’ – član 42. tačka 7.

Posebni uslovi za ostvarivanje prava na penziju za ove kategorije osiguranika decidirano su propisani članom 43. stav 1. do 3.

Član 2. osporene Uredbe nije u saglasnosti sa citiranim članovima Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju – jer on generalno i bez izuzetka obuhvata sve zaposlene u MUP čije je mesto rada na teritoriji AP Kosovo i Metohija, bez da se vodi računa o tome da li svaki od njih ispunjava posebne uslove propisane članom 43. stav 1. do 3. Zakona.

Takođe, Uredba se odnosi na sve zaposlene u MUP čije je mesto rada na teritoriji AP Kosovo i Metohija – dakle i na nameštenike, a Zakon o PIO kao posebnu kategoriju osiguranika koji pod posebnim uslovima mogu ostvariti pravo na penziju obuhvata samo policijske službenike u statusu UOSL, policijske službenike koji rade na posebno složenim, specifičnim, odnosno operativnim poslovima i ostale policijske službenike koji rade na radnim mestima, odnosno poslovima na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem.

4. Članom 61. Zakona o PIO propisano je da se ’’visina starosne i invalidske penzije određuje se tako što se lični bodovi pomnože sa vrednošću opšteg boda na dan ostvarivanja prava’’, članom 62. je propisano da se ’’lični bodovi osiguranika utvrđuju se množenjem ličnog koeficijenta osiguranika i njegovog penzijskog staža’’, a članom 63. je uređeno pitanje godišnjeg ličnog koeficijenta koji služi kao parametar za utvrđivanje ličnih bodova osiguranika, a time i za utvrđivanje visine penzije.
Član 3. osporene Uredbe očigledno nije u saglasnosti sa citiranim članovima Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju – budući da se njime na potpuno drugi način utvrđuje visina penzije ove kategorije osiguranika.

5. Članom 110. Zakona o PIO propisano je da ’’prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja prestaju kada, u toku njihovog korišćenja, prestanu da postoje uslovi za sticanje i ostvarivanje tih prava’’.
Član 7. osporene Uredbe očigledno nije u saglasnosti sa citiranim članom Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju – budući da se njime sasvim drugačije uređuje prestanak prava na penziju ovoj kategoriji osiguranika.
Iz svih navedenih razloga predlagač na osnovu člana 51. Zakona o ustavnom sudu podnosi predlog za utvrđivanje nezakonitosti Uredbe o uslovima za ostvarivanje prava na posebnu penziju zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova na teritoriji AP Kosovo i Metohija i predlaže Ustavnom sudu da nakon sprovedenog postupka donese sledeću

O  D  L  U  K  U

UTVRĐUJE SE da odredbe članova 2., 3. i 7. Uredbe o uslovima za ostvarivanje prava na posebnu penziju zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova na teritoriji AP Kosovo i Metohija koja je objavljena u  Sl. glasniku RS broj 115/2013 od 26.12.2013. godine nisu u saglasnosti sa članovima 126. do 131. i članovima 133., 134., 138. i 139. Zakona o državnim službenicima, članom 167. Zakona o policiji, članom 5. stav 2., članom 7., članom 42. tačke 1. i 7., članom 43. stavovi 1. do 3., članovima 61. do 63. i članom 110. Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju.

Predlagač raspolaže pouzdanim podacima da je na osnovu osporene Uredbe MUP sačinio rešenja o prestanku radnog odnosa sa 31.12.2013. godine sa pravom na posebnu penziju, i da se ova rešenja uručuju policijskim službenicima, i ostalim zaposlenim u MUP na teritoriji AP Kosovo i Metohija, a da su Fondu PIO dostavljeni spiskovi zaposlenih koji se odjavljuju sa obaveznog socijalnog osiguranja i da je dat nalog da se ovoj kategoriji zaposlenih u MUP ubuduće ne obračunava plata.

Izvršavanjem ovih rešenja, odnosno ovih radnji, mogle bi nastupiti neotklonjive štetne posledice, jer bi ovoj kategoriji zaposlenih, mimo njihove volje i protivno zakonskim propisima prestao radni odnos, oni bi bili odjavljeni sa obaveznog socijalnog osiguranja kod nadležnih Fondova, i istovremeno ne bi smeli promeniti mesto svog prebivališta sa područja AP Kosovo i Metohija (da ne bi izgubili pravo na penziju), pa predlagač smatra da su ispunjeni svi propisani uslovi iz člana 56. stav 1. Zakona o ustavnom sudu da ova rešenja kao pojedinačni akti, i opisane preduzete radnje, budu obustavljeni od izvršenja do donošenja konačne odluke po podnetom predlogu za utvrđivanje nezakonitosti predmetne Uredbe.

U tom kontekstu predlažemo Ustavnom sudu da na osnovu člana 45. tačka 4. u vezi sa članom 56. stav 1. Zakona o ustavnom sudu donese sledeće

R  E  Š  E  NJ E

OBUSTAVLJA SE IZVRŠENJE rešenja o prestanku radnog odnosa sa 31.12.2013. godine, sa pravom na posebnu penziju koja su od strane MUP – Sektor finansija, ljudskih resursa i zajedničkih poslova, Uprava za ljudske resurse doneta za svakog pojedinog zaposlenog u Ministarstvu unutrašnjih poslova na teritoriji AP Kosovo i Metohija na osnovu Uredbe čija se zakonitost ocenjuje.

OBUSTAVLJA SE IZVRŠENJE naloga za odjavljivanje sa obaveznog socijalnog osiguranja kod nadležnog Fonda PIO izdatog za svakog pojedinog zaposlenog u Ministarstvu unutrašnjih poslova na teritoriji AP Kosovo i Metohija na osnovu Uredbe čija se zakonitost ocenjuje.

Ovo rešenje stupa na snagu odmah, sa rokom važenja do donošenja konačne odluke po podnetom predlogu za utvrđivanje nezakonitosti Uredbe o uslovima za ostvarivanje prava na posebnu penziju zaposlenih u Ministarstvu unutrašnjih poslova na teritoriji AP Kosovo i Metohija koja je objavljena u  Sl. glasniku RS broj 115/2013 od 26.12.2013. godine.

Broj: 2368-01/14
U Užicu 06.01.2014. godine.

Predsednik

Glišo Vidović